Rejs po Nilu - starożytne tajemnice Egiptu - cz.1

Dolina Królów, Fabryka Alabastru, Kolosy Memnona

Do tej wycieczki przygotowywaliśmy się bardzo drobiazgowo, przede wszystkim myśląc o uniknięciu klątwy faraona, czyli biegunki podróżnych. O ile taką przypadłość można jeszcze jakoś przeżyć podczas wakacji w kompleksie hotelowym, tak wycieczka objazdowa musiała! obyć się bez takich dolegliwości. Zaczęliśmy od poszukiwania tabletek z odpowiednią florą bakteryjną. Na forach internetowych polecano takie, które zawierają drożdże za szczepu Saccharomyces Boulardii. My zakupiliśmy synbiotyk firmy Viridian, który należy zacząć brać na 5 dni przed wyjazdem. Skorzystaliśmy również z licznych porad dotyczących codziennego zaczęcia dnia od malutkiej porcji co najmniej 40 procentowego alkoholu :).

W Egipcie woda z kranu nie nadaje się do picia nawet po przegotowaniu, nie należy jej używać do płukania ust, czy mycia owoców. Trzeba mieć wodę butelkowaną, co niestety prowadzi do ogromnej ilości odpadów plastiku.

Lot z Katowic do Hurghady trwał około 4,5 godziny. Podczas lotu rozdawane są dokumenty wjazdowe, które trzeba wypełnić i oddać celnikom na lotnisku. Wpisuje się tam imię i nazwisko każdej osoby podróżującej, numer paszportu i dane miejsca zamieszkania w Egipcie. Na miejscu nikt nie wczytywał się w te informacje, taka sztuka dla sztuki. Po wylądowaniu należy zakupić wizę turystyczną, która kosztuje 25 dolarów. Idzie to bardzo sprawnie, jest kilka punktów gdzie płaci się pieniążki i otrzymuje wizę, w kolejnych przybijają pieczątki i zabierają wypełnione dokumenty wjazdowe.

Bardzo sprawnie przeprowadzona jest selekcja pasażerów do poszczególnych autokarów. Nasza 7 osobowa grupa zastała przewieziona busem do znajdującego się około 30 minut drogi hotelu.

Hotel Palm Beach

Hotel Palm Beach

Hotel Palm Beach

Na drugi dzień mieliśmy spotkanie z przewodnikiem, który zaproponował nam zakup wycieczek fakultatywnych. Z zaproponowanych dodatkowych atrakcji nie wybraliśmy jedynie lotu balonem nad Luksorem i zwiedzania wioski nubijskiej.

Po dwudniowym wypoczynku w hotelu, w końcu zaczęła się nasza wyczekiwana podróż po Nilu. W dniu wyjazdu pobudkę mieliśmy zapowiedzianą na 3.30 rano, wyjazd o 4.30. Walizki miały być wystawione przed pokój o 4.00. Nieludzko wczesną godziną podjechał po nas autokar i nasza 17 -osobowa grupa została poproszona o wejście do niego wg kolejności składania rezerwacji. My weszliśmy jako ostatni :). Noc była bardzo chłodna, a w autobusie klimatyzacja chłodziła powietrze. Przydały się zimowe kurtki, które przywieźliśmy z Polski. Droga do Luksoru zajęła nam około 5 godzin.

Po drodze do Luksoru - Kina (New Qena)– miasto w południowym Egipcie, na wschodnim brzegu Nilu.

Po drodze do Luksoru - Kina (New Qena)– miasto w południowym Egipcie, na wschodnim brzegu Nilu.

Po drodze trzeba było się zatrzymać na punkcie kontrolnym, gdzie sprawdzano ilość osób w autobusie i inne pozwolenia. Około 6 rano mieliśmy, krótką przerwę na zjedzenie śniadania, które dla nas przygotował hotel. Można było skorzystać z płatnej toalety. Tam po raz pierwszy spotkaliśmy się z młodymi Beduinami zarabiającymi na życie proponując turystom różne usługi. Mnie urzekła mała dziewczynka, która trzymała w ramionach maleńkie koźlę i z dużą nieśmiałością podsuwała go do pogłaskania. Oczywiście skorzystałam z okazji pogłaskałam zwierzątko i do rączki wsunęłam papierowy pieniążek.

Punkt postojowy na trasie do Luksoru

O szóstej rano temperatura nie przekraczała 10 stopni Celsjusza

Mała Beduinka z maleńkim koźlątkiem

Było makabrycznie zimno, nawet z kurtce. Szybko wróciliśmy do autobusu. Pierwszy punkt naszej wycieczki zaczynał się w Luksorze. Była to Dolina Królów.

Położony nad Nilem Luksor nazywany jest „największym muzeum świata na świeżym powietrzu” z uwagi na ogromną liczbę starożytnych zabytków rozsianych na jego terenie. Zwiedzać można tu między innymi Świątynię Luksoru, Świątynię Hatszepsut, Świątynię Ramzesa III, ruiny świątyń w Karnaku, monumentalne posągi (na przykład Kolosy Memnona) i grobowce. W Muzeum Luksorskim zgromadzono cenne pamiątki – między innymi zabytki odnalezione w kryptach w Dolinie Królów.

Dolina Królów

Dolina Królów to kompleks grobowców zlokalizowanych wzdłuż skalnej doliny na terenie Teb Zachodnich, na zachodnim wybrzeżu Nilu, niedaleko miasta Luksor. Na rozległym obszarze znajdują się miejsca pochówku władców panujących w Egipcie od XVIII do XX dynastii, czyli od XVI do XI w. p.n.e., a także członków ich rodzin.

Pierwszym pogrzebanym tam królem był Totmes II, a jako ostatni został tu pochowany Ramzes XI. Nekropolia liczy w sumie 64 grobowce oraz 20 budowli, które nie zostały nigdy ukończone. Wskazując te miejsce pochówku, faraonowie mieli nadzieję, że wykute głęboko w skale, a później zasypane przez piasek grobowce, będą na wieki zabezpieczone przed złodziejami. Nie zdawali sobie jednak sprawy, że ich groby będą zrabowane przez kapłanów, strażników lub pracowników budowlanych jeszcze przed całkowitym zasypaniem lub niedługo później.

Widok z wejścia do grobowca Ramzesa IX, na przeciwko wejście do grobowca Merenptaha oraz sklepiki w których można kupić coś do picia i jedzenia.

Starożytni Egipcjanie przywiązywali dużą wagę do życia po śmierci, dlatego swoich zmarłych wyposażali we wszelkie niezbędne przedmioty. Według wierzeń dusza człowieka istniała tak długo, jak długo zniszczeniu nie uległa jej ziemska powłoka. Stąd wziął się zwyczaj balsamowania zwłok, czyli tworzenia mumii. Równie istotne było umieszczenie ciała w odpornym na działanie czynników zewnętrznych grobowcu. Tak powstały piramidy oraz grobowce skalne. John Gardiner Wilkinson w 1827 roku zaproponował ponumerowanie grobowców. Nadano im numery od 1 do 21 rozpoczynając od wejścia do doliny i posuwając się w kierunku wschodnim. Pozostałe numery – od 22 do 63 nadawano systematycznie, po odkryciu kolejnego grobowca.

Dolina Królów

Wejścia do grobowców w Dolinie Królów

Interesującą ceremonią jest ostatnia droga faraonów. Zmumifikowane ciało wraz z uroczystym orszakiem docierało do komory grobowej, a następnie w grobowcu przeprowadzano ceremonię Otwarcia Ust. Rytuał ten był przeprowadzany przez kapłana z użyciem specjalnego narzędzia, którym rozwierał usta, wierząc że zmarły odzyska mowę, aby mógł się bronić podczas osądu Ozyrysa.

Ceremonia Otwarcia Ust

Obszar Doliny Królów składa się dwóch krain geograficznych: Doliny Zachodniej (inaczej zwanej Doliną Małp) i Doliny Wschodniej. Grobowce zostały wykute we wzniesieniach, a wejścia do nich znajdują się wzdłuż ścieżki, która jest dziś udostępniona turystom. Na terenie Doliny Królów znajduję się trzy rodzaje grobowców: mały do 60 metrów, średni do 95 m i duże do 155 m. Aby wejść na teren Doliny Królów trzeba ustawić się w kolejce do budynku, w którym prześwietlane są plecaki i torby i sprawdzane bilety wstępu. Wewnątrz znajduje się makieta z grobowcami, które do tej pory zostały odkryte.

Po przejściu przez kontrolę bezpieczeństwa przewieziono nas pojazdem wyglądającym jak większy golfowy wózek, do samej już doliny.

Droga prowadząca do Doliny Królów

Za możliwość siedzenia obok kierowcy i potrzymanie kierownicy trzeba było zapłacić bakszysz.

Zakupiony bilet uprawniał do zwiedzenia trzech grobowców: Ramzesa IV, Merenptah oraz Ramzesa IX. Dodatkowo dokupiliśmy możliwość wstępu do grobowca Tutenchamona (300 Funtów Egipskich = ok 43 PLN).

Grobowiec Tut Ankh Amun 62

Jednym z najsłynniejszych obiektów w Dolinie Królów jest grobowiec Tutenchamona. Odkryty jako ostatni w 1922 roku, w stanie nienaruszonym, przyniósł rozgłos jego właścicielowi. To pierwszy grób, który nie był splądrowany przez cmentarnych rabusiów.

Tut Ankh Amun oznacza "żywy wizerunek Amona"

Dzięki temu odkryto tu aż 4,5 tysięcy (!) cennych przedmiotów – jak złoty tron, biżuterię i amulety czy też słynną, bogato zdobioną maskę Tutenchamona ważącą aż 10 kg. Dodatkowo w zachwyt wprowadza widok wykonanej ze złota trumny zewnętrznej, o wadze 110 kg. Faraon Tutenchamon zyskał popularność tylko dzięki odkryciu prawie nienaruszonego stanu grobowca. Ten młody faraon nie zasłużył się znacząco w starożytnym Egipcie, jednak odkrycie tak bogato wyposażonego grobowca przyniosło mu rozgłos. Tutenchamon, kiedy zasiadł na tronie Egiptu był młodym, około 9 letnim chłopcem. W starożytnym Egipcie Faraonowie zawierali małżeństwa z osobami bardzo blisko spokrewnionymi, np. siostrami, a nawet córkami. W skutek tego, kolejne pokolenia cierpiały na liczne choroby genetyczne. Tak też było z Tutenchamonem, który poruszał się o lasce, ponieważ miał zwyrodniałe kości jednej stopy.

Mumia Tutenchamona

Mumia faraona Tutenchamona znajduje się wewnątrz grobowca zabezpieczona przezroczystą szybą

Istnieje wiele teorii dotyczącej wczesnej śmierci tego władcy (umarł jako niespełna 20 latek). Podczas badania mumii stwierdzono, że w potylicy miał dziurę. Dlatego też podejrzewana jest śmierć na skutek upadku z rydwanu, ataku epilepsji lub po prostu zabójstwo. W każdym razie wysoki urzędnik państwowy Aj zaraz po śmierci bezdzietnego faraona ogłosił się nowym władcą, a za żonę pojął 50 lat młodszą wdowę po Tutenchamonie. Jeżeli brane jest pod uwagę morderstwo młodego władcy to właśnie z ręki tego urzędnika i własnej żony.

Bardzo znaczące jest również to, że został on pochowany w maleńkiej krypcie należącej do Aja, a nie we własnym dużym grobowcu, w którym de facto kazał pochować się Aj.

Polichromie na ścianach grobowca Tutenchamona.

Grobowiec był tak mały, że nawet płyta nagrobna musiała być połamana na dwie części, żeby zmieściła w wąskich korytarzach.

Żeby wejść do miejsca pochówku tego władcy, należało odczekać w niedługiej kolejce, ponieważ ze względu na ograniczoną ilość miejsca, wpuszczano jednorazowo po 10 osób.

Kolejka przed wejściem do grobowca Tutenchamona. Zaraz po prawej stronie od wejścia znajdują się wąskie i strome schody w dół

Grobowiec Ramzesa IV (KV2)

Za najładniejszy z dostępnych do zwiedzania dla turystów grobowców uchodzi ten, w którym pochowano Ramzesa IV.

KV2 - był znany w starożytności. Do komory grobowej, systemem schodów i ramp, prowadzi długi, prosty korytarz.

Na ścianach korytarzy i ramp zachowały się w dobrym stanie polichromie. Pierwszy korytarz zdobiony jest scenami z Litanii Re i portretami króla przed Re. Dalsza część dekoracji to sceny z Księgi Jaskiń i Księgi Umarłych. W komorze z sarkofagiem polichromie przedstawiają sceny z Księgi Bram i Księgi Amduat, na sklepieniu umieszczono obrazy z Księgi Nieba. W bocznych komorach przedstawiono wizerunki króla i całe wyposażenie grobowe.

Korytarz wiodący do bocznych komór (sceny z Księgi Jaskiń)

Ceremonia Przejścia. Od duszy wymagane jest przejście przez szereg "bram", z których każda związana jest z inną boginią. Dusza musi rozpoznać poszczególne boginie.

Ceremonia Przejścia, Księga Bram, pierwszy dział, z klęczącą postacią króla składającego ofiarę bogu słońca

Komora grobowa z sarkofagiem (sceny z Księgi Bram i Księgi Amduat; sklepienie przedstawia sceny z Księgi Nieba)

Komora grobowa z sarkofagiem (sceny z Księgi Bram i Księgi Amduat; sklepienie przedstawia sceny z Księgi Nieba)

W czasach rabunków, pod koniec XX dynastii, mumia króla została przeniesiona do skrytki w grobowcu (KV35) Amenhotepa II, gdzie została odnaleziona przez Victora Loreta w 1898 r. Obecnie znajduje się w Muzeum Egipskim w Kairze.

Grobowiec Merenptaha (KV8)

Grób trzynastego syna Ramzesa II i królowej Isetnofret (XIII w. p.n.e.), znajduje się w części doliny sąsiadującej z grobem jego ojca. To znany już w starożytności jeden z najpiękniejszych grobowców. Na początku XX odkrył go Howard Carter (1903). Merenptah był przez 12 lat współrządcą i głównym wodzem, a faraonem został grubo po pięćdziesiątce. Chorował na artretyzm, a w podeszłym wieku cierpiał, podobnie jak ojciec, na ból zębów. W piątym roku panowania odparł najazd Libijczyków i Ludów Morza.

Grobowiec ma prostą oś, wklęsłe reliefy i mniejszą niż dawniej liczbę dodatkowych pomieszczeń. Ściany dekorują fragmenty ksiąg świata podziemnego, sufit w komorze grobowej zdobią astronomiczne symbole. Im dalsze korytarze, tym dekoracje wykonywano coraz mniej starannie, być może z powodu zbliżającej się śmierci króla. Droga prowadzi dość stromo w dół, a korytarz ma 80 m długości.

Wejście (przedstawienia różnych aspektów boga słońca oraz bogiń: Izydy i Neftydy)

Na ścianach widać Merenptaha witanego przez Re-Horachte i Chepri, wcielenia Ozyrysa, oraz duszę króla wiedzionego przez Nechebkau w stronę Anubisa, a po przeciwnej stronic – teksty Litanii do Re, barkę Re płynącą przez Zaświaty.

Merenptah przed bogiem Ra

Dalej znajduje się szyb pilnowany przez Thota i Anubisa, za którym ciągnie się kolejny korytarz ze scenami z Księgi Amduat. Droga wiedzie do przedsionka z Ozyrysem i Neftydą oraz Merenptahem jako Iunmutefem (jest bogiem zmarłych w mitologii starożytnego Egiptu). Fałszywa komora grobowa miała zmylić złodziei. Ozdabiają ją hymny do Ozyrysa i sceny z Księgi Bram.

Na przeciwległej ścianie umieszczono splątane węże Chaosu i przeciąganie liny ludzkich dusz. Na nadprożu jest podwójne przedstawienia króla jako Ozyrysa, boga Zaświatów. W dalszych korytarzach leży porzucona pokrywa sarkofagu Merenptaha. Prawdziwa komora grobowa ma na suficie wyobrażenia bogów podróżujących po nocnym niebie i przemianę skarabeusza Chepri w Re, którego otaczają dusze pod postacią ptaka. Wyżej Chnum prowadzi łódź z mumią faraona.

Polichromie na ścianach grobowca Merenptaha

Hieroglify z grobowca Merenptaha

Komora grobowa z sarkofagiem (ściany dekorowane scenami z Księgi Bram i Księgi Jaskiń; astronomiczne przedstawienia na sklepieniu)

Winieta otwierająca Litanię do Ra, z dyskiem słonecznym zawierającym skarabeusza, otoczoną przez węża i krokodyla

Mumię faraona zamknięto w czterech sarkofagach: trzy wykonano z różowego granitu, a wewnętrzny z alabastru.

Grobowiec Ramzesa IX (KV6)

Miejsce pochówku jednego z ostatnich faraonów pochowanych w Dolinie Królów (XII w. p.n.e.), było dostępne już w starożytności, stąd 46 graffiti antycznych turystów. Ramzes był prawdopodobnie synem Mentuherchopszefa, syna Ramzesa III i Tachat, choć niektórzy uważają go za syna Ramzesa VIII lub Ramzesa VII. Panowanie Ramzesa IX zasłynęło z głośnych przesłuchań grobowych rabusiów i wszechobecnej korupcji urzędników. W chwili śmierci króla ukończono zaledwie połowę grobu. Poza wejściem wykuto trzy korytarze, z których pierwszy ma serię czterech bocznych komór-nisz. Na ścianach Ramzes stoi przed bogami, widać też fragmenty Księgi Jaskiń: na barkach solarnych płyną krokodyle i obcięte głowy. Ukończono komorę szybową i salę kolumnową, pasaż za nią powiększono na królewski pochówek w komorze grobowej na końcu grobowca, ozdobionej Księgą Nocy.

Pierwszy korytarz (sceny z Litanii do Re i Księgi Jaskiń)

Komora grobowa

Ramzes IX został pochowany w Dolinie Królów, w nieukończonym grobowcu KV6. Mumię władcy przeniesiono do skrytki w Deir el-Bahari, odkrytej w 1881 roku. Obecnie mumia króla znajduje się w Muzeum Egipskim w Kairze.

Temperatura na zewnątrz była bardzo korzystna do zwiedzania. Było około 23 stopni i nawet podczas oglądania grobowców nie czuło się zaduchu. Wszędzie można było robić zdjęcia, ale bez lampy błyskowej. W każdym miejscu czekał na turystów mężczyzna z obsługi, który udzielał dodatkowych informacji (czy się o nie prosiło czy nie), pomagał w robieniu rodzinnych zdjęć, a nawet wpuszczał do zamkniętych do zwiedzania miejsc. Wszystko jednak kończyło się prośbą o bakszysz, czyli napiwek. Trzeba mieć przygotowane drobne dolary lub walutę egipską. Wielokrotnie napiwek w postaci jednego lub dwóch dolarów wywoływał niesmak na twarzy i okrzyk one dolar more! Dodatkowo każda droga, do każdego punktu turystycznego prowadziła przez kolumnadę straganów i straganików. Nawet jeżeli komuś nie przeszkadzało, że 100% artykułów w tych miejscach było podróbkami, to przystanięcie przy jakimkolwiek straganie kończyło się zmasowanym atakiem kilkunastu sprzedawców. Trzeba było w popłochu uciekać, najlepiej z zasłoniętymi uszami i oczami. Szkoda, bo wiele osób chętnie zrobiłoby tam zakupy.

To zdjęcie też wymagało zapłaty bakszyszu :)

Fabryka alabastru

Obowiązkowym punktem każdej egipskiej wycieczki jest odwiedzenie fabryki alabastru. My też zostaliśmy zawiezieni do jednej, w której zaprezentowano nam sposób obróbki kamienia oraz pokazano jak rozróżnić oryginał od gipsowej lub plastikowej podróbki. Prezentacja była po polsku, bardzo przyjazna i wesoła.

Miejsce w który prezentowana była obróbka alabastru.

Zaraz po pokazie zostaliśmy wprowadzeni do dość dużego sklepu w celu zakupu pamiątek. Sama skorzystałam z okazji. Nigdzie nie było wystawionych cen, więc należało się targować. Nie wiem jak dużo przepłaciłam, ale do domu zakupiłam egipski posąg kota i skarabeusza, który ma nam przynieść szczęście :).

Świątynia Hatshepsut

Luksor posiada krajobraz usłany starożytnymi świątyniami największych faraonów Egiptu. Pod urwiskiem wznosi się najwspanialsza z nich. Zbudowała ją rewolucjonistka faraon - kobieta - Hatshepsut.

Świątynia Hatshepsut

Archeolodzy od wielu lat starają się dowiedzieć czegoś nowego o życiu i panowaniu tej niezwykłej kobiety. Wyprawie przewodzi polski archeolog dr Zbigniew Szafrański, który pracuje w tym miejscu od 30 lat.

Wciąż działające stanowisko archeologiczne

Świątynia Hatshepsut została wzniesiona, żeby upamiętnić jej rządy. Starożytni budowniczy wykuli budynek bezpośrednio w skalnych klifach. Wznieśli trzy poziomy, każdy z tarasem, połączone rampami o długości około 30 metrów. Na górze znajdowało się 26 posągów boga zaświatów - Ozyrysa, który miał strzec świątyni.

Jeden z ocalałych posągów Boga Ozyrysa

120 lat temu słynny brytyjski egiptolog Howart Carter brał udział w wykopaliskach na tym stanowisku. Większość świątyni była zasypana piaskiem i zniszczona. Niewiele wiedziano o jej twórczyni. Do tej pory dr Szafański ze swoją ekipą prowadzą w tym miejscu badania, aby odkryć sekrety faraona - kobiety.

Hatshepsut była drugą kobietą, która zasiadła na tronie Egiptu. Nieustraszona władczyni prowadziła kampanie wojenne na południowej granicy osobiście dowodząc wojskami. Zbudowała flotę statków do żeglugi po Morzy Czerwonym, przywróciła sieć szlaków handlowych wprowadzając egzotyczne towary i bogactwa. Za jej rządów Egipt rozkwitał, podkreślała swoją władzę budując monumenty w całym kraju. Świątynia Hatshepsut to niespełna jedna z 10 budowli, która powstała podczas jej 22 letniego panowania.

Posąg boga Horusa

Sfinks strzegący wejścia do świątyni

Na ścianach świątyni ukazane postacie informują o życiu królowej i jej konflikcie z bratankiem i jednocześnie pasierbem - Totnesem III. Malowidła ukazują drogę Hatshepsut do władzy. Była pierworodną córką faraona, ale zgodnie z tradycją tron mógł odziedziczyć jedynie syn. Zasiadł na nim jej małoletni pasierb. Po siedmiu latach w roli doradcy Hatshepsut sięgnęła po władzę. Obaliła pasierba i ogłosiła, że od teraz sama jest faraonem Egiptu. Na ścianach świątyni widać dwoje królów, ale Hatshepsut zawsze jest większa. Była kobietą, ale zawsze ukazywano ją jako mężczyznę. Potwierdzała w ten sposób, że jest faraonem. Fałszywa bródka miała świadczyć o związku z Ozyrysem, to samo dotyczy nakrycia głowy zwanego nemes i przepaski na biodra.

Hatshepsut ukazywana jako mężczyzna

Hatshepsut kobieta- faraon

Te symbole władzy miały umacniać jej obraz w oczach królestwa. Ubierała się nie jak mężczyzna tylko jak faraon. Chciała być równa innym władcom Egiptu. Kiedy zmarła w wieku około 50 lat jej pasierb Totnes III w końcu zasiadł na tronie. W akcie zemsty kazał niszczyć wizerunki macochy, a obok jej świątyni postawił swoją, ale wyższą, która niestety uległa całkowitemu zniszczeniu podczas trzęsienia ziemi.

Makieta przedstawiająca Świątynię Hatshepsut oraz zniszczoną Świątynię Totnesa III.

Dr Szafrański obiecuje, że w ciągu najbliższych 10 lat całkowicie zniszczona świątynia Totnesa III będzie zrekonstruowana. Chętnie przyjadę tu raz jeszcze, żeby ją zobaczyć.

Kolosy Memnona

Ostatnią atrakcją, którą mieliśmy zobaczyć przed udaniem się na statek były Kolosy Memnona, które znajdowały się w odległości kilku minut jazdy autokarem. Kolosy Memnona to błędna nazwa, faktycznie są to posągi faraona Amenhotepa III. Dwa 15-metrowe posągi ważące około 800 t każdy uświadamiają jak potężna i piękna była ta świątynia.

Posągi faraona Amenhotepa III

Posągi faraona Amenhotepa III

Jeden z posągów, po uszkodzeniu (zawaliła się górna część posągu – obecnie widać, że jest ona poskładana z kawałków) spowodowanym przez trzęsienie ziemi w 27 p.n.e. wydawał dźwięki podczas wschodu słońca. Było to spowodowane ogrzewaniem się skał wyziębionych nocnym chłodem. Posąg był odwiedzany w starożytności przez Greków, wierzono bowiem, że przedstawia syna Jutrzenki Memnona, zabitego przez Achillesa. Wydawane dźwięki interpretowane były jako skarga syna wznoszona do matki. Usterka ta została naprawiona na przełomie II i III wieku, a to spowodowało, że posąg przestał wydawać charakterystyczne dźwięki.

Razem z postumentem wysokość posągów wynosi 17,90 m

Teraz w tym miejscu cały czas prowadzone są prace archeologiczne, ale raczej nie ma szans na przywrócenie jej dawnej świetności. Na oglądanie posągów i zrobienie zdjęć mieliśmy około 10 minut. Zmęczeni i zauroczeni dzisiejszymi atrakcjami udaliśmy się na zasłużony wypoczynek na statek Renesans.

Trasa wycieczki i rejsu po Nilu